مسکن به عنوان یکی از نیازهای اساسی بشر، به محل اقامت و ایجاد زندگی مطلوب و پایدار اشاره دارد و اهمیت آن برای افراد متفاوت است. برخی افراد به دنبال آسایش و راحتی در محیط زندگی خود هستند؛ برخی دیگر به دنبال کسب درآمد از طریق سرمایه‌گذاری در مسکن بوده و برخی دیگر نگران وضعیت قیمت مسکن و تاثیر آن بر مالیات، اقتصاد و سرمایه شخصی خود هستند.

در 40 سال گذشته، قیمت مسکن همواره با سیر صعودی همراه بوده است؛ اما از دهه گذشته تا به امروز، بازار مسکن در ایران تحولات قابل توجهی را تجربه کرده است. قیمت مسکن در این دوره تحت تاثیر عوامل مختلفی از جمله عرضه و تقاضا، تغییرات قوانین و مقررات، تورم و نرخ ارز، عوامل سیاسی و اقتصادی و دیگر عوامل اجتماعی قرار گرفته است.

بررسی نمودار قیمت مسکن می‌تواند به شما کمک کند تا الگوها و روندهای قیمتی را درک کرده و در تصمیم‌گیری‌های مربوط به سرمایه‌گذاری در مسکن و فعالیت‌های مشابه از آن استفاده کنید. برای مثال، شما ممکن است بتوانید زمان مناسبی برای خرید یا فروش ملک تعیین کرده، بازارهای مناسب را شناسایی کنید و استراتژی‌های مالی متناسب با شرایط را اتخاذ نمایید.

نمودار قیمت مسکن از سال 1357 تا 1402 در 3 شهر اصلی ایران

در بازار مسکن ایران، از سال ۶۰ به بعد و پس از جنگ تحمیلی و انقلاب، تحولات بسیاری رخ داده است. این تحولات ناشی از عواملی همچون جنگ، تورم و نوسازی کشور بوده‌اند که تاثیر مستقیمی بر قیمت مسکن داشته‌اند.

از اوایل دهه ۷۰، با ورود به دوره‌های رکود در بازار مسکن، تغییرات قابل توجهی در قیمت مسکن مشاهده شد. در این دوره، با افزایش تدریجی و رو به جلوی قیمت مسکن، رونقی نسبی در بازار مسکن ایجاد شد. سال ۷۶ نقطه‌ای مهم در تاریخ قیمت‌گذاری مسکن بود و قیمت‌ها تا سال ۸۵ به طور نسبی ثابت ماندند.

ورود به سال ۸۵ و افزایش شدید قیمت مسکن، آغازگر دوره‌ای صعودی در بازار مسکن بود. در این دوره، قیمت‌های مسکن به میلیون‌ها تومان رسید و تا سال ۸۷ به دو میلیون تومان و در سال ۹۱ به سه میلیون تومان فراتر رفت.

در سال ۱۳۸۶، قیمت مسکن با یک جهش بیش از دو برابر نسبت به سال ۸۵ روبه‌رو شد. همین سال، شروع ساخت پروژه‌های مسکن مهر نیز بود. این پروژه‌ها تاثیر زیادی بر بازار مسکن و قیمت‌ها داشتند. با این حال، به دلیل تقاضای بالا و کمبود عرضه در بازار، نیاز بازار به مسکن برطرف نشد و تاثیرات این پروژه‌ها نتوانست به صورت پایدار ادامه یابد. با تحلیل نمودار قیمت مسکن در 40 سال اخیر، می‌توان مشاهده کرد که مسکن از اواسط سال ۹۱ وارد یک دوره تورم طولانی شده است. در این دوره، قیمت مسکن همواره در حال افزایش بوده و سیکل ثابتی نداشته است.

با تشدید تحریم‌ها در این دوره، افزایش قوی قیمت ارز و قیمت مسکن رخ داد. در سال‌های بعد تا قبل از سال ۹۵ نیز، به دلیل کاهش تورم، قیمت مسکن از روند صعودی خارج شد. در سال‌های ۹۲ تا ۹۵، رشد قیمت مسکن با سرعت کمتری نسبت به سال‌های دیگر در این دوره اتفاق افتاد.

در سال ۱۴۰۱، میانگین قیمت مسکن در شهر تهران به عنوان گرانترین شهر کشور، نزدیک به ۳۰ میلیون تومان برای هر متر مربع ثبت شده است. در سال ۱۴۰۲، میانگین قیمت مسکن در شهر تهران در حدود ۹۰ تا ۱۰۰ میلیون تومان برای هر متر مربع اعلام شد. این قیمت میانگین شامل تمام مناطق شهری تهران است.

برآورد می‌شود که در ماه‌های اخیر، تورم مسکن در کلان‌شهرها (اصفهان، شیراز، مشهد و کرج) نسبت به تورم مسکن در تهران، رشد بیشتری داشته باشد. این رشد بیشتر نسبت به تهران، به ویژه در مقطع زمانی ابتدای پاییز سال ۱۴۰۲، قابل توجه است. بر اساس این برآورد، متوسط قیمت مسکن در شهر تهران ابتدای پاییز امسال نسبت به ابتدای پاییز سال گذشته حدودا ۴۰ تا ۴۳ درصد افزایش داشته است. همچنین، در کلان‌شهرها، این میزان رشد قیمت حدودا ۴۵ تا ۵۰ درصد برآورد می‌شود.

دلیل افزایش قیمت ناگهانی در سال های اخیر

افزایش سرعت قیمت مسکن به دلیل عوامل مختلفی اتفاق می‌افتد. این عوامل شامل تقاضا و عرضه مسکن، عوامل اقتصادی، عوامل سیاسی و قانونی، عوامل محلی و عوامل دیگر مانند تورم و نرخ بهره هستند. هر شهر و منطقه ممکن است به دلیل عوامل خاص خود، قوانین و شرایط متفاوتی داشته باشد که بر قیمت مسکن تاثیرگذار هستند. درک دقیق‌تر این عوامل نیازمند تحلیل‌های کامل و بررسی دقیق‌تر است. با بررسی آمار و ارقام و تحلیل‌های مختلف می‌توان گفت که افزایش قیمت در کلان شهرها و شهرهای صنعتی، بسیار بیشتر از سایر شهرها بوده است.