در دهه نود، بورس ایران در دو سال (سال ۹۳ و سال ۹۵) با افت روبرو بوده است. در سال ۹۳، شاخص کل با یک افت ۲۰ درصدی مواجه شد و در سال ۹۵ نیز با افت اندک ۳ درصدی روبرو بود.
اما در سال‌های 97 تا 99، بورس ایران رشد قابل توجهی داشته است. در سال 97، شاخص کل با یک رشد ۸۵ درصدی روبرو بود و در سال 98 نیز رشد ۱۸۷ درصدی ثبت شد. همچنین، در سال 99 نیز شاخص کل با یک رشد ۱۵۵ درصدی روبرو بوده است. این افزایش نرخ رشد در سه سال پایانی دهه نود نشانگر روند مثبت بازار بورس ایران است. برای انجام تحلیل‌های درست و معاملات سودمند، بررسی روند شاخص بورس در سال‌های مختلف ضروری است. در طول تاریخ بورس ایران، دهه نود به عنوان نقطه عطف شناخته می‌شود و در این ده سال، رشد چشمگیری را شاهد بودیم.
تحلیل شاخص بورس از سال 90 الی 99
در دهه نود، شاخص کل بورس تهران از سال ۱۳۹۰ تا پایان سال ۱۴۰۰ (ده سال) با یک رشد ۵۲ برابری مواجه بوده است. شاخص کل بورس در پایان سال ۱۳۹۰ در سطح ۲۵ هزار و ۹۰۵ واحد قرار داشته و در پایان سال ۱۴۰۰، شاخص کل به مقدار ۵۲ برابر واحدی رشد کرده و به سطح ۱ میلیون و ۳۴ هزار و ۸۲ واحد رسیده است. بنابراین، رشد شاخص در دهه نود معادل ۵ هزار و ۱۷۷ واحد بوده است.
شاخص کل فرابورس نیز در دهه 90 (از سال 1390 تا سال 1399) رشد 394 درصدی داشته است. در پایان سال 1390، شاخص کل در سطح 3 هزار و 718 واحد قرار داشت و در پایان سال 1399 به سطح 17 هزار و 990 واحد رسید که نشان می‌دهد افزایشی حدود 14 هزار و 272 واحد را تجربه کرده است. در دهه بعدی، یعنی در سال 1400، شاخص فرابورس به سطح 18 هزار و 381 واحد صعود کرده است.
عوامل موثر بر نوسانات شاخص بورس در دهه 90
برخی از مهمترین عواملی که باعث تغییرات عمده بر روند شاخص بورس شدند، عبارتند از:
تحریم‌ها و تاثیر آن بر اقتصاد کشور
تحریم‌ها و تاثیر آن بر اقتصاد کشور در دهه 90، تحریم‌های بین‌المللی بر ایران، نتایج قابل توجهی داشتند و بر بازار سرمایه و اقتصاد کشور تاثیرات منفی گذاشتند. تحریم‌ها عمدتا به دلیل برنامه هسته‌ای ایران و نگرانی‌های بین‌المللی درباره فعالیت‌های هسته‌ای ایران اعمال شدند.
یکی از تاثیرات اصلی تحریم‌ها کاهش تجارت بین‌المللی بود. تحریم‌ها باعث محدودیت در صادرات و واردات ایران شدند که این موضوع به تنش در بازارهای مالی و کاهش فعالیت‌های تجاری منجر شد. این موضوع بر بازار سرمایه ایران تاثیرات منفی گذاشت و ارزش سهام و اوراق بهادار را تحت فشار قرار داد.
علاوه بر آن، تحریم‌ها باعث کاهش سرمایه‌گذاری در کشور شد. تحریم‌ها منجر به کاهش جریان سرمایه و ورود سرمایه خارجی به ایران شد. این موضوع باعث کاهش سرمایه‌گذاری در صنایع مختلف و کاهش اعتماد سرمایه‌گذاران شد. این کاهش در سرمایه‌گذاری تاثیر مستقیمی بر بازار سرمایه داشت و ارزش سهام را دستخوش تغییراتی قرار داد.
تحریم‌ها باعث کاهش دسترسی به منابع مالی بین‌المللی نیز شد. ایران در دسترسی به اعتبارات بانکی بین‌المللی و امکانات مالی دیگر محدودیت‌هایی را تجربه کرد. این محدودیت‌ها منجر به کاهش امکانات تامین مالی شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران شد و رشد و توسعه بسیاری از صنایع را محدود کرد.
شرایط اقتصاد داخلی
تحت شرایط اقتصادی دهه 90، عوامل داخلی نیز بر روند بازار سرمایه ایران تاثیر داشتند. تورم، نابرابری در توزیع درآمد و تحولات اقتصادی داخلی از جمله مشکلاتی بودند که بازار سرمایه را با نوسانات مختلفی همراه کردند. تورم در ایران روندی افزایشی داشت و باعث کاهش ارزش پول ملی شد. این امر باعث کاهش قدرت خرید و سرمایه‌گذاری شد و ارزش سهام را کاهش داد.
نابرابری در توزیع درآمد نیز تاثیرات منفی بر بازار سرمایه داشت. وجود تفاوت‌های بزرگ در درآمدها باعث شد که برخی سرمایه‌گذاران نتوانند در بازار سرمایه شرکت کنند یا ریسک بالای سرمایه‌گذاری را بپذیرند.
تحولات اقتصادی داخلی نیز تاثیرات قابل ملاحظه‌ای بر بازار سرمایه داشتند. تغییرات در سیاست‌ها و قوانین مالی و اقتصادی، نرخ ارز، قوانین مالیاتی و سیاست‌های پولی، همگی تغییراتی را بر بازار سرمایه ایجاد می‌کردند. این تغییرات و ناتوانی در پیش‌بینی آنها باعث نوسانات و عدم استقرار در بازار سرمایه می‌شدند.
عوامل سیاسی
عوامل سیاسی نیز از جمله عوامل مهم بر روند شاخص بورس بودند. تغییرات در سیاست‌های دولت، برنامه‌های اقتصادی و قوانین مربوط به سرمایه‌گذاری، تاثیر زیادی بر بازار سرمایه داشتند.
در کل، دهه 90 برای بازار سرمایه ایران دورانی پر از تحولات بود. در ابتدا با رشد قوی روبرو شد، اما با مشکلات داخلی و خارجی روبرو شده و نوسانات قابل توجهی را تجربه کرد. در سال‌های پایانی دهه 90 نیز با بالا رفتن قیمت نفت و رشد اقتصادی، شاخص بورس با رشد بی سابقه‌ای همراه بود که باعث ورود بسیاری از سرمایه گذاران به این بازار شد.